Οι βιολογία της ψυχοθεραπείας

του Στέφανου Σταυρινού

Παρακάτω παρουσιάζονται μια σειρά από νευροχημικές έρευνες οι οποίες υποδεικνύουν ότι οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις έχουν συγκεκριμένα βιολογικά αποτελέσματα Η ψυχοθεραπεία πέραν της θεωρητικής προσέγγισης και της στατιστικής βασίζεται σε βιολογικές μετρήσεις και εγκεφαλικές αναπαραστάσεις διαφόρων νευροψυχικών λειτουργιών. Στο παρακάτω άρθρο θα αναφερθούμε αρχικά στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η εγκεφαλική αναπαράσταση και στον τρόπο με τον οποίο η συναισθηματική λειτουργία αναπαριστάται ενώ στη συνέχεια θα γίνει αναφορά σε ορισμένες μόνο από τις έρευνες που υποδεικνύουν τη βιολογική μετάφραση των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων. Αν δεν έχετε καμία επαφή με τη νευροψυχολογία το παρακάτω άρθρο ίσως σας δυσκολέψει σε ορισμένα σημεία. Παρακάτω επιχειρείται μια κοινώς κατανοητή διατύπωση του ζητήματος ωστόσο η χρήση κάποιων όρων των νευροεπιστημών ήταν αδύνατο να αποφευχθεί.

1. 1. Εγκεφαλικές αναπαραστάσεις και νευροανατομία των ανθρωπίνων συναισθημάτων

1. 
   
   

Εγκεφαλική αναπαράσταση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας χρησιμοποιώντας τεχνικά/ηλεκτρονικά και ραδιοακτινολογικά μέσα επιχειρούμε την αναπαράσταση της ανατομίας και της φυσιολογίας του εγκεφάλου. Γενικά υπάρχουν δύο τεχνικές κατηγορίες αναπαράστασης

Η πρώτη είναι η δομική η οποία περιλαμβάνει την αξονική(CT) και την πιο εξελιγμένη μαγνητική τομογραφία (MRI) η οποία μας δίνει πληροφορίες για τη δομή και την ανατομία του εγκεφάλου. Μέσω αυτών των αναπαραστάσεων μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για πιθανά τραύματα, όγκους και γενικά μια εικόνα της σύνθεσης του εγκεφαλικού ιστού.

Η δεύτερη είναι η λειτουργική αναπαράσταση. Περιλαμβάνει την τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) , την τομογραφία υπολογισμού εκπομπής απλών φωτονίων (SPECT) μέσω τον οποίων ραδιενεργοί ανιχνευτές εισάγονται στο ανθρώπινο σώμα και στη συνέχεια εντοπίζονται μέσω της λειτουργικής μαγνητικής αναπαράστασης (fMRI). Μέσω αυτών των μεθόδων είναι δυνατή η παρατήρηση της κυκλοφορίας αίματος και νευροδιαβιβαστών* στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς.

* Ο νευροδιαβιβαστής είναι βιοχημική ουσία μέσω της οποίας εκτελούνται οι εγκεφαλικές λειτουργίες από τα ανάλογα εγκεφαλικά κέντρα. (απλός μη βιολογικός ορισμός)

Οι βιολογικές επιπτώσεις του στρες

Ένα σημαντικό ποσοστό όσων ζητούν ψυχοθεραπεία ή άλλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας ζητούν βοήθεια σε κατάσταση έντονου στρες μετά από ένα στρεσσογόνο ή τραυματικό γεγονός. Επιπρόσθετα πριν από την έναρξη κάθε διαταραχής υπάρχει μια κατάσταση στρες που βιώνει το άτομο. Η βασική βιολογική μετάφραση του στρες περιλαμβάνει την έκριση της γνωστής ορμόνης αδρεναλίνης (γνωστής και ως επινεφρίνης) , καθώς και κορτικοστεροειδών. Διάφορες έρευνες έχουν μελετήσει την την επίδραση του στρες στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν την βελτίωση ή την μείωση των λειτουργιών της μνήμης και της μάθησης αναλόγως με τα επίπεδα του στρες. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε εδώ περισσότερο στη ψυχοβιολογία των συναισθηματικών λειτουργιών όμως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό να αποδωθεί απλοποιημένα. Σαν παρατήρηση μόνο οι συναισθηματικές λειτουργίες τελούνται από ένα εκτενές δίκτυο που περιλαμβάνει εγκεφαλικά κέντρα, νευροδιαβιβαστές και τις ανάλογες πορείες και αλληλεπιδράσεις που ακολουθούν.

Παρακάτω αναφέρονται μερικά μόνο από τα επιστημονικά ευρήματα για τη βιολογική απεικόνιση των ψυχοθεραπευτικών αποτελεσμάτων

Κατάθλιψη

Η βιολογική εκτίμηση για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας της κατάθλιψης είναι από τις πλέον εμπεριστατομένες. Μπορεί το είδος τις "ιδανικής ψυχοθεραπείας" για την κατάθλιψη αν αυτή υπάρχει αλλά και της "ιδανικής φαρμακοθεραπείας" αντίστοιχα να εξετάζονται διαρκώς από τις νευροεπιστήμες όμως ήδη οι νευροεπιστήμες μας δείνουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Δύο παράλληλες έρευνες των

Arthur

Brody και Lewis Baxter

που χρησιμοποίησαν

τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) με σκοπό τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας και της φαρμακοθεραπείας στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η μέτρηση έγινε πριν την έναρξη και μετά τη λήψη της θεραπείας και αφορούσε 24 συμμετέχοντες σε κάθε ομάδα για 12 εβδομάδες. Μετά τη λήψη φαρμακοθεραπείας στο πρώτο γκρουπ και τη χρήση ψυχοθεραπείας στο δεύτερο παρατηρήθηκε παρόμοια μείωση της ενεργοποίησης συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών (του δεξιού πλαγιοπίσθιου προμετωπιαίου λοβού, του αριστερού εμπροσθοπλάγιου προμετωπιαίου λοβού, της δεξιάς νοτιαίας απόληξης και του διμερούς θαλάμου). Μόνο οι συμμετέχοντες που έλαβαν φαρμακοθεραπεία έδειξαν μείωση δραστηριότητας στο δεξιό εμπροσθοπλάγιο προμετωπιαίο λοβό πιθανότατα λόγω τις μικρότερης συμπτωματολογίας που εμφάνιζαν πριν τη χορήγηση φαρμακοθεραπείας.

Σε μία σειρά από άλλες έρευνες οπώς των Viinamaki, Joffe κ.α. αναδυκνείεται το συμπέρασμα πως η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι εξίσου αποτελεσματική με εκείνη της φαρμακοθεραπείας και αυτό αποδεικνύεται και μέσω των διαφόρων νευρολογικών αναπαραστάσεων. Ενδιαφέρουσα θα ήταν και η μετα-ανάλυση των νευρολογικών αποτελεσμάτων προκειμένου να φανεί η διάρκεια της παύσης ή της εξασθένισης των συμπτωμάτων.

Για το υπόλοιπο άρθρο πατήστε εδώ