Handelsblatt: "Το ελληνικό σενάριο του Γιόσκα Φίσερ"

Σκίτσο του Riber Hanson από την εφ. Sydsvenskan (Σουηδίας)

«Έλλειμμα αποφασιστικότητας», «παλινωδίες», «εθνικοί εγωισμοί»: ο Γιόσκα Φίσερ δεν μασάει τα λόγια του όταν κριτικάρει τους σωτήρες της Ελλάδας. Και σκιαγραφεί ένα σχέδιο για τη διάσωση της μεσογειακής χώρας και του ευρώ.

Η ελληνική κρίση τον έχει αναστατώσει. Όπως και ο Σοσιαλδημοκράτης πρώην υπουργός Οικονομικών Πέερ Στάινμπρουκ, έτσι και ο Πράσινος πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ δεν μασάει τα λόγια του. Και επεμβαίνει δημόσια αποδεικνύοντας ότι έχει κάτι από τη στόφα που λείπει στους σημερινούς Γερμανούς πολιτικούς. Την ικανότητα να σκέφτεται καθαρά και να κάνει σχέδια. Αυτό άλλωστε χρειάζεται η Ελλάδα: ένα σχέδιο σωτηρίας και για να γλιτώσει η ίδια τη χρεωκοπία και για να μην μας τελειώσει το ευρώ.

Ο Γιόσκα Φίσερ το έχει καταλάβει από καιρό. Παρόλα αυτά αναρωτιέται και με το δίκιο του: «Γιατί επικρατεί μονίμως η αρχή ‘πολύ λίγο και πολύ αργά’ ως απάντηση στην κρίση επιβίωσης της Ευρώπης, αντί για μια ενεργό διαχείριση της κρίσης και ένα νέο όραμα για την Ε.Ε.»; Ο Φίσερ θεωρεί ότι η πολιτική είναι σε τραγική κατάσταση και μιλά για έλλειψη αποφασιστικότητας, για δισταγμούς, για εθνικούς εγωισμούς. Για δραματικό έλλειμμα ηγεσίας στην Ε.Ε. και στα σημαντικότερα κράτη μέλη. Θεωρεί μάλιστα ότι το θέμα δεν είναι πια μόνο η Ελλάδα:

«Μας απειλεί μια χιονοστιβάδα την οποία μπορεί να προκαλέσει μια άτακτη χρεωκοπία της Ελλάδας, μια χιονοστιβάδα που θα παρασύρει στην άβυσσο κι άλλες χώρες της νότιας περιφέρειας της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και μεγάλες, και μαζί τους  πολλές συστημικές ευρωπαϊκές τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες». Αυτό είναι το κακό του σενάριο, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, ανάλογη με αυτή του 2008.

«Και τότε», λέει ο Φίσερ, «απειλούμαστε με την κατάρρευση της Ευρωζώνης, που θα επηρεάσει αρνητικά και την κοινή αγορά και μπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία του ευρωπαϊκού πειράματος». Ο Φίσερ θεωρεί ότι η Ε.Ε. είναι σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: «Τώρα παίζονται σχεδόν όλα».

Η «γελοία» συζήτηση στη Γερμανία

Ο Φίσερ θεωρεί ότι οι εταίροι της Ελλάδας είναι υποχρεωμένοι να καταλάβουν επιτέλους πως η στιγμή απαιτεί δράση κι όχι ατέλειωτους ελιγμούς. Και απευθύνεται στη συνείδηση των κυβερνώντων υπενθυμίζοντάς τους ότι και τα κράτη μπορεί να χρεωκοπήσουν, όπως οι εταιρείες, όμως, σε αντίθεση με αυτές δεν εξαφανίζονται.

«Γι' αυτό δεν έπρεπε κανείς ποτέ να τιμωρεί τα κράτη, ούτε να υποτιμά τα συμφέροντά τους, που συνεχίζουν να υφίστανται» τόνισε ο Φίσερ. Και περιέγραψε σε αδρές γραμμές πώς φαντάζεται τη διάσωση της Ελλάδας.

«Αντί τιμωρίας θα έπρεπε να δίνει κανείς βοήθεια στα κράτη που είναι έτοιμα για χρεωκοπία για να αναδιαρθρωθούν, όχι μόνο στον χρηματοπιστωτικό τους τομέα, αλλά συνολικά, ώστε να καταφέρουν να βγουν από την κρίση. Αυτό θα έπρεπε να ισχύσει ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία έχει πολύ σημαντικότερα διαρθρωτικά προβλήματα απ’ ό,τι δυσκολίες πληρωμής. Γιατί, όμως, η Ε.Ε. έχει μέχρι στιγμής αποφύγει την αντιμετώπιση αυτών των μεγάλων διαρθρωτικών προβλημάτων από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση, γιατί δεν έχει αναπτύξει μια κατάλληλη στρατηγική ανάκαμψης για την πραγματική οικονομία και τις κρατικές δομές και τη χρηματοδότησή τους ώστε να δείξει στον ελληνικό πληθυσμό ότι υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, είναι κατά τον Φίσερ «δύσκολο να εξηγηθεί».

Επιπλέον όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα, χωρίς μια σημαντική αναδιάρθρωση του χρέους της, δεν μπορεί να βγει από την κρίση. «Το ερώτημα είναι μόνο εάν αυτή θα γίνει ομαλά και ελεγχόμενα ή ανοργάνωτα και με χαοτικές επιπτώσεις πέραν της Ελλάδας» εκτιμά ο Φίσερ.

Η συζήτηση στη Γερμανία για το αν θα πρέπει να πληρωθούν τα ελληνικά χρέη είναι για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών -δεδομένων των συνθηκών- απλώς «γελοία». Είτε θα επέλθει μια συντεταγμένη είτε μια άτακτη στάση πληρωμών. Στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει η Γερμανία, μαζί με άλλους, να πληρώσει. «Στη δεύτερη περίπτωση θα πληρώσει πολύ περισσότερο, καθώς θα γίνει αμέσως φανερό ότι το πρόβλημα δεν ήταν μόνο η Ελλάδα, αλλά πολύ περισσότερο η αφερεγγυότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, η πτώχευση των οποίων θα αποτελούσε συστημικό κίνδυνο» υποστηρίζει ο Φίσερ.

Το τέλος του ευρώ θα ήταν «τραγωδία για τη νέα τάξη πραγμάτων»

Ο Φίσερ διερωτάται τι ακριβώς περιμένουν οι ηγέτες της Ευρωζώνης: «Φοβούνται να πουν την αλήθεια στους λαούς τους, επειδή τρέμουν μήπως χάσουν την κυβερνητική πλειοψηφία τους και τις επόμενες εκλογές;». Ο Φίσερ δίνει τη δική του απλή απάντηση: «Η χρηματοπιστωτική κρίση είναι μια πολιτική κρίση, επειδή οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είναι σε θέση να αποφασίσουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα. Αντ’ αυτού χάνουν χρόνο με δευτερεύουσες λεπτομέρειες, κυρίως για λόγους εσωτερικής πολιτικής».

Ο Φίσερ αναφέρει ως παράδειγμα τη συζήτηση για τη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών στο κόστος της ελληνικής διάσωσης, που διεξάγεται κατά κύριο λόγο από τη γερμανική πλευρά -και για λόγους ισορροπιών εντός του κυβερνητικού συνασπισμού. Αλλά ο Φίσερ προειδοποιεί να αποφευχθούν οι υπερβολές σε αυτό το θέμα.

«Αν και είναι σωστό επί της αρχής να απαιτήσει κανείς τη συμμετοχή των τραπεζών στη χρηματοδότηση της αντιμετώπισης της κρίσης, έχει πολύ λίγο νόημα να επιμείνει, όσο η συμμετοχή αυτή, σύμφωνα με το δόγμα " too big to fail "μπορεί να οδηγήσει σε μια άλλη κρίση το χρηματοπιστωτικό σύστημα» ξεκαθαρίζει.

Η πολιτική έχασε την ευκαιρία να αντιδράσει εγκαίρως και στις αρχές του 2009 να αλλάξει τους κανόνες του όλου συστήματος. Τότε μπορούσε να το κάνει, αλλά δεν το έκανε. Τώρα η ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική κρίση θα «τρώει» την Ε.Ε. και θα την αποσταθεροποιεί εάν δεν την αντιμετωπίσει πολιτικά. «Το ευρώ και μαζί του η Ε.Ε. ως σύνολο δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς πολιτική ένωση» λέει.

Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν να κρατήσουν το ευρώ και να προχωρήσουν γρήγορα στον δρόμο προς την πολιτική ένωση ή εάν θα το εγκαταλείψουν και μαζί του την προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. «Η Ευρώπη σε μια τέτοια περίπτωση θα χάσει σχεδόν όλα όσα πέτυχε εδώ και πάνω από μισό αιώνα και θα επιστρέψει σε μια Ευρώπη της επανεθνικοποίησης» προειδοποιεί και προσθέτει: «Αυτό θα ήταν, δεδομένης της αναδυόμενης νέας τάξης πραγμάτων, μια τραγωδία».

Θα καταφέρει η πολιτική να αλλάξει κατεύθυνση έστω στο παρά πέντε; Ο Φίσερ είναι μάλλον απαισιόδοξος και επισημαίνει την τελευταία αποτυχημένη προσπάθεια του απερχόμενου διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ να δώσει μια απάντηση στην κρίσιμη ερώτηση της επιβίωσης του ευρώ και της Ε.Ε.

Ο Τρισέ ζήτησε τη θεσμοθέτηση ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών. Για τον Φίσερ είναι ένα αίτημα στην σωστή κατεύθυνση. Αλλά η αντίδραση των ηγετών ήταν «απογοητευτική», «σχεδόν καταθλιπτική». Αυτό έδειξε, σύμφωνα με τον Φίσερ, ότι «στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχεδόν κανείς δεν είναι διατεθειμένος να αντιμετωπίσει την κρίση της Ε.Ε. σε όλο το βάθος της».
Αυγή, 25.6.11