Είναι ο Σοσιαλφιλελευθερισμός, ηλίθιε!

• Του Σακελλάρη Σκουμπουρδή

Το Εγώ, το Εμείς και το Περιβάλλον που μας φιλοξενεί. Τίποτε δεν μπορεί να είναι Αριστερό σήμερα, αν δεν μπορεί να υπηρετήσει πλήρως αυτό το τριπλό πρόταγμα. Την ατομικότητα, τη συλλογικότητα, την οικολογικότητα της ανθρώπινης ζωής, ταυτόχρονα.
Δηλαδή, είναι ο Οικολογικός Σοσιαλφιλελευθερισμός, ηλίθιε!

 

Χρονιάρες μέρες που ‘ναι, λίγο πριν να ξεμυτίσουν και τα καλλικατζαράκια, είναι κατάλληλη η στιγμή να βυθιστούμε σε κάποιες γενικές μεταφυσικές ανησυχίες. Όχι μόνο λόγω της εορταστικής περισυλλογής. Το ανασφαλές περιβάλλον της κρίσης τις επιτάσσει, απέναντι στα αδιέξοδα της οποίας, οι ληγμένες συνταγές δεν δείχνουν ικανές για να φέρουν αποτελεσματικές θεραπείες. Κάτι καινούργιο ζητείται…

Όσον αφορά στον δικό μας τον μικρόκοσμο, υπάρχουν δύο διακριτές κρίσεις. Urbi et Orbi. Του ιδιαίτερου μας τόπου και όλης της οικουμένης. Η οξεία εσωτερική κρίση, που μας καίει άμεσα, μια που είμαστε κατά κάποιον τρόπο και τα υποκείμενα και τα αντικείμενα των πολύπλοκων μηχανισμών της. Και η χρόνια διεθνής κρίση, συνυφασμένη με τις αστείρευτες ανθρώπινες αντινομίες, που δεν είναι το μείζον, το επείγον, τουλάχιστον στο ελληνικό περιβάλλον. Όταν πνίγεσαι, είναι πολυτέλεια να διαμαρτύρεσαι, επειδή ο βυθός είναι βρόμικος.
Δεν θα σταθούμε τώρα στην καυτή για μας εσωτερική (urbi) κρίση, που την προκαλεί το δίδυμο δομικό πρόβλημα της χώρας. Το τρομακτικό ιδιωτικό πελατειακό παρακράτος, αφ’ ενός. Και το ηθικό του έρεισμα, ο ποικιλόχρους χυδαίος σκοταδιστικός λαϊκισμός (που πάντα καθιστά τιμητή αυτό το παρακράτος και εχθρό όποιον του αντιτίθεται), αφ’ ετέρου… Εδώ θα περιδιαβούμε, λοιπόν, την οικουμενική (orbi) κρίση, που έχει κάποια πιο γενικά χαρακτηριστικά, αυτά των δυσχερειών της ανθρωπότητας, εν όψει του ανασφαλούς και αβέβαιου αύριο.
Υποσχεθήκαμε και συνεχίζουμε το προηγούμενο κείμενο ‘Καλά Χριστούγεννα, κύριε Βαρουφάκη’, που περιείχε ενστάσεις απέναντι στον αφορισμό του Γιάννη Βαρουφάκη (ΓΒ) περί του ‘θανάτου της Σοσιαλδημοκρατίας’. Υπενθυμίζουμε ότι η ένστασή μας απέναντι στην ηγεμονεύουσα ανάλυση του ΓΒ, ήταν ότι υποτιμά το urbi έναντι του orbi, ας πούμε το εσωτερικό έναντι του διεθνούς. Του είναι αδιάφορο ότι ο ελληνικός λαός είναι το υποκείμενο της ηθικής έκπτωσης, που απέφερε τα ελλείμματα και την κατηφόρα του ιδιωτικού πελατειακού παρακράτους. Θεωρεί απλώς και μόνο ότι είναι το αντικείμενο της διεθνούς οικονομικής δόλιας και βλακώδους συνάμα ασυδοσίας. Αγνοεί πλήρως το σκοταδιστικό στάτους του λαϊκισμού, που είναι μάνα κάθε απόκλισης του λαού από το δρόμο του κοινού νου. Άρα είναι και πηγή οργανωτικής αποδιάρθρωσης, ανωμαλίας και ασυναρτησίας, που γεννά το εν λόγω δόλιο πελατειακό παρακράτος…
Επί πλέον σήμερα εγείρουμε ένσταση απέναντι και στην ολοκλήρωση της ανάλυσης του ΓΒ, σχετικά με το τέλος της Σοσιαλδημοκρατίας. Γράφει τόσα σεντόνια γεμάτα με εκπληκτικές γνώσεις, κρίμα όμως που δεν ολοκληρώνονται με ανάλογες πολιτικές κρίσεις. Πιστεύω ότι εμβαθύνοντας στην Πολιτική Φιλοσοφία, ο ΓΒ θα έχει να μας δώσει εξαιρετικές συνθέσεις, συναξιοποιώντας και την ευρεία οικονομική του γνώση.
Εμείς, λοιπόν, πιστεύουμε ότι πράγματι πεθαίνει η Σοσιαλδημοκρατία (ΣΔ), όπως την γνωρίσαμε να αναπτύσσεται και να δημιουργεί την κορυφαία ανθρώπινη εμπειρία του στέρεου κοινωνικού κράτους του περασμένου αιώνα. Για άλλους λόγους, όμως, από αυτούς για τους οποίους κατηγορείται, από την ηγεμονεύουσα ανάλυση του ΓΒ (ότι δηλαδή την σκότωσε η υποδούλωση στις τράπεζες που έφερε ο Σρέντερ). Παρομοίως, όμως, πεθαίνει και ο Φιλελευθερισμός (ΦΙΛ), τον οποίο αντιθέτως όλοι τον βλέπουν σφριγηλό και ακμαίο. Ας τα δούμε όλα με τη σειρά.
Πρώτα πέθανε ο Μαρξισμός - Λενινισμός (Μ-Λ), στενός κορσές της ΣΔ και μετά ο Νεοφιλελευθερισμός (ΝΦ), στενός κορσές του ΦΙΛ. Ας δούμε πώς και γιατί.
Αρχικά, άρχισε να υποφέρει ο υπαρκτός σοσιαλισμός από τα δομικά κουσούρια/κορσέδες, που του είχαν φορτωθεί κατά τας γραφάς. Κυρίως από το ότι κόντρα στην ανθρώπινη φύση, προσπάθησε να λοβοτομήσει το σόφτγουέαρ των ‘αστών’, για να τους περικόψει τη βούληση για ατομική ιδιοκτησία. Έτσι ώστε να φέρει πιο κοντά το ‘τέλειο’ βλακώδες τελεολογικό παραμύθι της επί γης αταξικής κοινωνίας. Αφού αυτή η απίστευτη ανοησία κατέστρεψε εκατομμύρια ανθρώπους, που τους κατέστησε τυφλούς κυνηγούς του αδυνάτου, άρχισε το ιδεολόγημα (ο εγκέφαλος) του υπαρκτού να πεθαίνει. Πέρασαν αρκετά χρόνια, ώσπου να εκπνεύσει το 1989 και ο οργανισμός του εγκεφαλικά νεκρού, σε κώμα, υπαρκτού σοσιαλισμού.
Τότε εμφανίστηκε θριαμβολογώντας ο Νεοφιλελευθερισμός (ΝΦ), ο οποίος με περισσή αλαζονεία ανακοίνωσε το (νέο, βρε μανία με τα Τέλη…) Τέλος της Ιστορίας., ότι δηλαδή αυτός ήρθε για να μείνει για πάντα. Πριν κλείσει εικοσαετία, ο ΝΦ υπέστη το ίδιο πάθημα των αλαζονικών –ισμών. Το 2008, αυτοακυρώθηκε, όταν στην κρίση της Λήμαν Μπράδερς, η πλανητική οικονομία σώθηκε με παρέμβαση του αμερικανικού κράτους, που κατήργησε το ‘τέλειο’ ΝΦ Δόγμα της Αυτορρύθμισης των Αγορών… Τώρα ο ΝΦ παραμένει εγκεφαλικά νεκρός. Το ιδεολόγημά του εξέπνευσε, αλλά ο οργανισμός του παραμένει ζωντανός, σε κώμα, ώσπου κάποιοι τολμηροί, να πάνε να του τραβήξουν τα άχρηστα σωληνάκια…
Εδώ απλώς διατυπώνουμε μια διαφορετική από τις συνήθεις υπόθεση, που θα μας απορροφήσει ευλόγως όλο το επόμενο διάστημα.
Κατ’ αρχήν θεωρούμε ότι όλες οι στενές εκδοχές αληθειών (‘σφιχτά’ προσδιοριζόμενοι τελεολογικοί -ισμοί), αργά ή γρήγορα, μοιραία αστοχούν. Όταν πας να φορέσεις ένα στενό ταγιεράκι στην κοινωνία, σύντομα αλλάζουν οι καμπύλες της και το ταγιέρ γίνεται ράκος. Οποιοδήποτε ανοιχτό σύστημα, αν κάποια στιγμή αναζητήσει φιλόδοξα την ‘τελειότητα’ για ‘να τα πει όλα’, να γίνει κλειστό, αυτομάτως μπαίνει σε μαρασμό. Όλα τα κλειστά συστήματα φιλοδοξούν να ολοκληρώνονται σε κλειστά Τέλη, που έχει προφητέψει η νομοτέλειά τους... ‘Με την αταξική κοινωνία θα έρθει Το τέλος της Προϊστορίας και από κει και πέρα αρχίζει η Ιστορία του Ανθρώπου’, έλεγε ο Μαρξ για την έλευση της Παράκλητης Αταξικής κοινωνίας. Κάτι ανάλογο είπε και ο Φουκουγιάμα στο ‘Τέλος της Ιστορίας’ (του) με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και του Μαρξισμού - Λενινισμού. Ας μας μείνει το μάθημα: Δεν υπάρχει Τέλος Ιστορίας. Όποιος -ισμός ορίζει ένα τέτοιο Τέλος, βάζει Τέλος στον εαυτό του.
Αντίθετα, όταν ένας ανοιχτός -ισμός κινείται γύρω από κάποιες γενικές αρχές, μπορεί να επεκτείνει τον ενεργό βίο του, αναθεωρώντας κάθε στοιχείο που η ζωή του το ‘στέλνει πίσω’ ως ‘ακατάλληλο’. Η ανοιχτή πολυδιάστατη κοινωνία κλείνει την πόρτα σε όλες τις στενόμυαλες εκδοχές της αλήθειας. Αυτές που θέλουν νομοτελειακά/κισμετικά να προβλέπουν αυστηρά την ανθρώπινη πορεία βάσει παλαβών ‘νόμων’…
Άρα, συνοψίζοντας, η βεβαιότητα μιας θεωρίας, όσον αφορά στις ανθρώπινες επιστήμες, είναι πλέον προβληματική. Ουδέν αντιεπιστημονικότερο του ‘επιστημονικού σοσιαλισμού’ και λοιπών ταλιμπανισμών (ΝΦ), που πιστεύουν ότι όλα θα γίνουν όπως προφήτεψαν τα Μεγάλα Τοτέμ. Κάθε μέρα, θα εμφανίζεται μια απροσδιόριστη παράμετρος, που πάντα θα έχεις αγνοήσει, προκαλώντας προκρουστισμό: «Εφόσον η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τις προβλέψεις μου, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα»…
Αντίθετα με τον Μ-Λ και τον ΝΦ, τόσο η Σοσιαλδημοκρατία, όσο και ο Φιλελευθερισμός είχαν την εξυπνάδα να μην κλείνονται σε ένα αυστηρό ‘βέβαιο’ Δόγμα. Έτσι όποτε η ζωή τους τράβαγε το αυτί, αναθεωρούσαν το ανοιχτό τους σύστημα, ανανεώνοντας το στοίχημα της επιβίωσής τους. Αυτό άλλωστε είναι και το κριτήριο μακροημέρευσης για πανανθρώπινες αλήθειες…
Το πρόβλημα και των δύο ήταν ότι είχαν από ένα κουσούρι, καθένας το αντίστροφο του αλλουνού. Και αποκαλύφθηκε έτσι ότι αυτές οι δύο αλήθειες είναι ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ.
Η ΣΔ είναι κουτσή χωρίς την ατομικότητα και την ενθάρρυνση του ικανού. Και ο ΦΙΛ είναι κουτσός χωρίς την συλλογικότητα και την κοινωνική αλληλεγγύη. Μαζί υποχωρούν τώρα, αναγνωρίζοντας καθένας τα κενά του. Και ανασυντίθενται σε ένα ενιαίο πλήρες σύστημα, κλέβοντας ο ένας από τον άλλο, όντας συμπληρωματικοί.
Η ανανεωτική Αριστερά το έπιασε πρώτη, πριν 40 χρόνια, ότι σοσιαλισμός δεν γίνεται χωρίς ελευθερία και δημοκρατία. Και ξεκίνησε έτσι (αρχικά μη συνειδητά) την ‘ιερόσυλη’ ώσμωση. Αργότερα άρχισε και ο φιλελευθερισμός να αισθάνεται ότι δεν υπάρχει στάτους ελευθερίας, όταν κάποιοι αδύναμοι μένουν έρμαια της βουλιμίας των ισχυρών. Ο ΦΙΛ άργησε λίγο γιατί τον συγκράτησε η ΝΦ φρενίτιδα, αλλά τώρα, μετά το 2008, επαναπροσεγγίζει την συμπληρωματική ΣΔ.
Εσχάτως, λοιπόν, λειτουργεί πλήρως η ώσμωση, η ΣΔ ‘κλέβει’ από τον ΦΙΛ και τούμπαλιν, ώσπου τα δύο συμπληρωματικά ‘διαλύματα’ να ομογενοποιηθούν. Σήμερα, σε επίπεδο ιδεών, το διάλυμα της ΣΔ με αυτό του ΦΙΛ, με την ώσμωση που επιταχύνει και η παγκοσμιοποίηση, έχουν γίνει ένα. Τζάμπα διατηρείται εδώ η διαχωριστική μεμβράνη.
Κάποιοι ορθόδοξοι θα σπεύσουν να πουν ότι αυτό είναι μια ρεφορμιστική αήθεια, για να απονευρώσει τον σφυγμό της Αριστεράς. Γι αυτό ας ξεκαθαρίσουμε. Τώρα, το διαχωριστικό τείχος θα αρχίσει να χτίζεται σε άλλα πεδία, ας πούμε στην αντίθεση ‘ρήξη ή ενσωμάτωση’…
Ας δούμε τεχνικά και ιδεολογικά αυτή την εκατέρωθεν ωσμωτική λειτουργία.
Το αξιακό πρόταγμα του εμείς, της συλλογικότητας, της ομάδας, ολοκληρώνεται σε αυτό που κακώς αγνόησε αρχικά η ΣΔ. Ότι αυτή η ομάδα αποτελείται από μονάδες, που όταν είναι ελεύθερες δημιουργούν αποδοτικότερα. Αυτή δεν είναι η πεμπτουσία του σοσιαλιστικού προτάγματος της συλλογικότητας; Να αποτελείται κατά το δυνατόν, από ποιοτικές ατομικότητες, χρησιμότερες και για τους αδύναμους, που χρήζουν προστασίας; Τα κενά αυτής της αμέλειας της ΣΔ δεν τα καλύπτει η φιλολογία ότι η συλλογικότητα διεγείρει τη φαντασία των ικανών προς παραγωγή ιδεών και αγαθών για όλους. Εδώ το κλίμα της ‘ισονομίας’ γέρνει εις βάρος των ικανών, που θέλουν να ξεφεύγουν από την καταστολή της ομοιομορφίας.
Η ΣΔ θεωρεί αναγκαίο κακό την ατομικότητα και την ελευθερία του ικανού. Θα τις αποδεχτεί πλήρως, όταν ταυτιστεί με το συμπλήρωμά της, τον ΦΙΛ.
Το αξιακό πρόταγμα του εγώ, της ατομικότητας, της μονάδας, ολοκληρώνεται σε ό, τι κακώς αγνόησε ο ΦΙΛ. Πως εξ ίσου με τον ικανό (για τον οποίο πρακτικά δημιουργήθηκε αυτός ο -ισμός), υπάρχει και ο μη ικανός, ο αδύναμος, που έχει και αυτός αξία. Αυτή είναι η πεμπτουσία του φιλελεύθερου προτάγματος της ατομικότητας. Κάθε άτομο έχει μιαν αξία, που δεν κρύβεται πίσω από την απρόσωπη συλλογικότητα. Κανείς δεν περισσεύει, η κοινωνία είναι το σύνολο διακεκριμένων ατόμων. Τα κενά αυτής της αμέλειας του φιλελευθερισμού δεν καλύπτει το ρητό «όταν παραχθεί ‘ο πλούτος των εθνών’, θα είναι επαρκής για να ζήσουν όλοι, ισχυροί και ανίσχυροι». Το θεώρημα της ισονομίας δεν λύνει δίκαια τις διαφορές ανάμεσα στις δύο άνισες πλευρές. Άρα, αντί για δογματική αυτορρύθμιση των Αγορών (αφού πούμε: όχι κοινωνία της Αγοράς, ναι οικονομία της Αγοράς), χρειαζόμαστε αυτορρύθμιση της Κοινωνίας. Μέσω πολλών θεσμών, που θα ορίζει η κοινωνία κατά το δοκούν και που δεν μπορεί να προνοήσει καμία ‘τέλεια’ θεωρία.
Ο ΦΙΛ θεωρεί αναγκαίο κακό τη συλλογικότητα και την ανάγκη προστασίας του μη ικανού. Θα τις αποδεχτεί πλήρως, όταν ταυτιστεί με το συμπλήρωμά του, την ΣΔ.
Τέλος, σήμερα η βάρβαρα αγνοημένη και παραβιασμένη φέρουσα ικανότητα του πλανήτη γη, ακυρώνει κάθε σχετική συζήτηση. Πρέπει επιτακτικά να ληφθεί υπ’ όψιν μας το οικολογικό αδιέξοδο, που και προκάλεσαν και τόσο δεν πήραν χαμπάρι οι διάφορες εκδοχές της σοσιαλιστικής και της φιλελεύθερης φιλολογίας.
Το Εγώ, το Εμείς και το Περιβάλλον που μας φιλοξενεί. Τίποτε δεν μπορεί να είναι Αριστερό σήμερα, αν δεν μπορεί να υπηρετήσει πλήρως αυτό το τριπλό πρόταγμα. Την ατομικότητα, τη συλλογικότητα, την οικολογικότητα της ανθρώπινης ζωής, ταυτόχρονα.
Δηλαδή, είναι ο Οικολογικός Σοσιαλφιλελευθερισμός, ηλίθιε!
Άντε, τώρα, να κουσουμάρετε τα μαχαίρια σας, έτοιμοι να ‘μαστε για το παιγνίδι. Η κουβέντα ξεκινάει.