Τι πραγματικά λέει η Τρόικα για τις τράπεζες

  του Γιώργου Προκοπάκη

Μεταφέρω από την έκθεση Μαρτίου του ΔΝΤ, σελ 23

Η Τρόικα λοιπόν λέει, δύο “διαδικαστικά” και ένα “πρακτικό”.

Τα “διαδικαστικά”: (α) δώστε (ας δώσουμε όλοι μαζί) πολύ χρόνο στις Τράπεζες ώσπου να αποσυνδεθούν από τον αναπνευστήρα της ΕΚΤ, (β) ενισχύστε κατεπειγόντως την εποπτική και ελεγκτική λειτουργία. Υποθέτω ότι η κανείς ανανεωτικός της αριστεράς δεν είναι αντίθετος σ’ αυτά – μάλλον θα έπρεπε να είναι απογοητευμένος που δεν ήταν δικές του θέσεις.

Το “πρακτικό”: (επειδή η τρύπα είναι τεράστια και οι υποστηρικτικοί πόροι πεπερασμένοι) πρέπει να υποστηριχθούν οι βιώσιμες Τράπεζες που πρακτικά αποτελούν το τραπεζικό σύστημα, οι δε μικρότερες, μη βιώσιμες, δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ενισχύσεις. Η ανανεωτική αριστερά πρέπει να τοποθετηθεί επ’ αυτού του πολύ πρακτικού ζητήματος.

Η πρακτική παραίνεση της Τρόικα είναι υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Έχει πάρει χαμπάρι κανείς τι γίνεται στην τραπεζική αγορά; Ποιά τράπεζα δίνει νέα δάνεια, με υποφερτούς όρους (αυτά που υποτίθεται θα κινήσουν την οικονομία) σε επιχειρήσεις; Σχεδόν όλες κινούνται με παλιούς πελάτες, είτε για να “αναδιαρθρώσουν” παλιά δάνεια, είτε αντικειμενικά ξεσκίζοντάς τους φορτώνοντάς τους υψηλά επιτόκια εκμεταλλευόμενες την προνομία της πρώτης υποθήκης σε προηγούμενες εγγυήσεις. Τα δε zombie τύπου ΑΤΕ και Attica σκοτώνουν μύγες, καθήμενα στην κρατικιστική νιρβάνα του μετόχου τους και κάνοντας μασαζάκια στην ΟΤΟΕ.

Η Τρόικα λέει τη συνταγή της για την αποκατάσταση του ανταγωνισμού (που θα φέρει μια κάποια ροη δανείων με υποφερτά επιτόκια): βιώσιμες τράπεζες και αυστηρή εποπτεία. Μήπως πρέπει να τοποθετηθούμε επ’ αυτού; Επί της ουσίας όμως, δηλαδή έχοντας και μια άποψη για το τι θα πει βιώσιμη τράπεζα. Μήπως αντί να καταγγέλλεται η κυβέρνηση για ενδοτισμό “στην εμμονή της τρόικας για εκχωρήσεις Τραπεζών δημοσίου χαρακτήρα” να καταγγέλλεται για την αδράνειά της να ενισχύσει την εποπτεία και τον έλεγχο και να δούμε συγκεκριμένα ποιές τράπεζες είναι βιώσιμες και ποιές όχι; Μήπως θα έπρεπε να καταγγέλλεται η κυβέρνηση ότι δεν συμμαχεί με την Τρόικα εναντίον του Τρισέ που βγάζει φετφάδες “κόφτε το λαιμό σας να βρείτε €35 δισ – και χάρη σας κάνω – σε ενάμισυ χρόνο” και λειτουργεί απλώς ως ιμάντας μεταφοράς των απόψεων του ισχυρού της ΕΚΤ;

Η Τρόικα δεν λέει εκχωρείστε Τράπεζες δημόσιου χαρακτήρα. Λέει να μην ενισχυθούν οι μη βιώσιμες Τράπεζες. Όπως και να το κάνουμε, η κεφαλαιακή επάρκεια μιας τράπεζας είναι ζήτημα των μετόχων, δηλαδή σε ποιά κατάσταση την έχουν φέρει οι διοικήσεις (με την ψήφο των μετόχων στις Γενικές Συνελεύσεις) και, στην δύσκολη συγκυρία, πόσο βαθειά μπορεί να βάλει ο μέτοχος το χέρι στην τσέπη ή αν η διοίκηση έχει κάτι να πει σ’ αυτούς που μπορεί να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Δεν αναρωτιέται κανείς γιατί το ΤΤ και η ΑΤΕ (αμφότερες τράπεζες δημόσιου χαρακτήρα) είναι σε εντελώς διαφορετική κατάσταση; Δεν αναρωτιέται κανείς γιατί, μόλις ο μέτοχος της ΑΤΕ είπε ότι θα βάλει €1 δισ φρέσκο χρήμα ως μετοχικό κεφάλαιο (όχι εγγυήσεις και τέτοια – αυτά είναι πρόσθετα), η μετοχή της Τράπεζας έπεσε 15% σε μία ώρα (30% σε μερικές μέρες).

Ο τζερτζελές γίνεται για τα εξής φοβερά φιλέτα, δημόσιου χαρακτήρα:

1. Το κομμάτι δανείων του ΤΠκΔ
2. Την ΑΤΕ
3. Τη συμμετοχή της ΑΤΕ στην FBB του Ρέστη
4. Την Attica Bank
5. Το ΤΤ
6. Τη συμμετοχή του ΤΤ στην T-Bank (πρώην Aspis Bank)

Το 6, η διάσωση ενός ετοιμοθάνατου από τη μόνη υγιή τράπεζα δημόσιου χαρακτήρα, δείχνει και την προοπτική της πολιτικής πρότασης περί δημόσιου πυλώνα. Το σκουπίδι έχει φορτώσει το ΤΤ με βάρη που του αλλάζουν τον αδόξαστο.

Ο διαχωρισμός των παρακαταθηκών από τα δάνεια του ΤΠκΔ ήταν υποχρέωση συμμόρφωσης της χώρας με το κοινοτικό δίκαιο εδώ και χρόνια. Το ΤΠκΔ έχει ένα πακέτο δανείων, υγιές μεν γιατί εξυπηρετούνται, χαμηλής εμπορικής αξίας γιατί είναι χαμηλότοκα. Τα χαμηλότοκα δάνεια δεν ήταν δείγμα τραπεζικής αποτελεσματικότητας – προέκυψαν από την κάλυψη του τραπεζικού κινδύνου από τις παρακαταθήκες. Δηλαδή, το φιλέτο είναι οι παρακαταθήκες όχι τα δάνεια! Με τον υποχρεωτικό διαχωρισμό κάτι πρέπει να γίνει με το πακέτο δανείων.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα, πλην του ΤΤ, αν το δημόσιο μπορούσε να τα κλείσει σε μια νύχτα θα έκανε καλό σε όλους μας. Πλην της άμεσης ή έμμεσης συμμετοχής του, το δημόσιο έχει πάρει προνομιούχες μετοχές αξίας (2009) €1.050.160.000. Η αξία της μετοχικής συμμετοχής (κοινές μετοχές) του Δημοσίου σε όλα τα παραπάνω φιλέτα (πλην ΤΠκΔ, άγνωστη αποτίμηση) είναι περί τα €600.000.000. Η συνολική αποτίμηση της Attica είναι €97 εκατ και της Τ-Bank €23 εκατ. Η αξία των συμμετοχών της ΑΤΕ στα Αττική Οδός, Αττικές Διαδρομές, ΕΧΑΕ είναι €160 εκατ η λογιστική αξία της (από τα βιβλία της!) είναι σκάρτα 30 εκατ, και η συνολική αποτίμηση της Τράπεζας €425 εκατ (Απρίλιος 2011).

Η κενολογία περί Τραπεζών Δημόσιου Χαρακτήρα περιγράφεται παραπάνω. Ο δημόσιος χαρακτήρας έγκειται στο ότι διατηρούνται θέσεις εργασίας (διπλάσιου κόστους από όλες τις άλλες τράπεζες) – τίποτε άλλο. Η ΑΤΕ δεν είναι πια τράπεζα των αγροτών. Το ΤΤ δεν είναι πια το τραπεζικό υποκατάστημα του τοπικού ταχυδρομείου. Η Attica Bank δεν είναι κάν τράπεζα: λειτουργεί ως front office του ΤΣΜΕΔΕ/ΤΕΕ, και τώρα που έχουν σφίξει τα πράγματα, το ΤΣΜΕΔΕ την ανταγωνίζεται με αποτέλεσμα να είναι το απόλυτο τίποτε.

Ερχόμαστε και στον περίφημο δημόσιο πυλώνα. Η συνταγή πολύ απλή: παίρνεις το παραπάνω πακέτο και το περνάς στην Εθνική! Το ότι η ήδη προβληματική θέση της ΕΤΕ λόγω των τοξικών ελληνικών ομολόγων, γίνεται δυσκολότερη δεν απασχολεί κανέναν. Το ότι η λογιστική αξία της είναι 10 δισ € και η κεφαλαιοποίησή της 5 δισ € δεν απασχολεί κανέναν (η FinansBank αποτιμάται 5 δισ €, δηλαδή η αγορά βλέπει μηδενική αξία σε όλα τα υπόλοιπα της ΕΤΕ). Το ότι η δυνατότητα πρόσβασης σε ρευστότητα γίνεται δυσκολότερη, δεν απασχολεί. Το ότι το λειτουργικό κόστος του Δημόσιου Πυλώνα θα είναι πολλαπλάσιο του ανταγωνισμού, δεν απασχολεί κανέναν. Δημόσιος Πυλώνας χωρίς μερικές χιλιάδες απολύσεις και μερικές εκατοντάδες κλειστά υποκαταστήματα είναι ανδρεοπαπανδρεϊσμός και γερασιμοαρσενισμός που διέλυσαν τη χώρα.

Αν θέλει η αριστερά να έχει πολιτική για τις τράπεζες, ας σκεφθεί τα πολύ απλά. Η κυβέρνηση ας βρει τους πραγματικούς αγρότες (το μόνο δημόσιο χαρακτηριστικό του δημόσιου χαρακτήρα των τραπεζών), ας κουρέψει τα δάνειά τους κατά 80%, ας σταματήσει να αναδιαρθρώνει στο διηνεκές τα δάνεια του Λάμπρου, ας δώσει εθελουσία με συντάξεις ΙΚΑ και ας αφήσει όλα αυτά τα μαγαζιά στην τύχη τους. Σε τρεις μήνες θα έχει βάλει στο ταμείο της το €1 δισ των προνομιούχων, θα έχει συμμετοχές στα μελλοντικά σχήματα αξίας τουλάχιστον €350 εκατ, θα έχει ησυχάσει η ελληνική κοινωνία από τραπεζικά στελέχη κυριολεκτικά της πλάκας, θα έχει διαλύσει ένα βραχίονα του πελατειακού κράτους, θα έχει γλυτώσει το €1δισ της ΑΜΚ της ΑΤΕ, θα κατευθύνει εγγυήσεις εκεί που πιάνουν τόπο και η οικονομία θα έχει ένα πιο αποτελεσματικό, πιο φθηνό τραπεζικό σύστημα.

Ο Δημόσιος Πυλώνας έχει έννοια μόνον αν μπορεί το δημόσιο να τον στηρίξει και να ξέρει τι να τον κάνει. Το δημόσιο, απλώς δεν μπορεί.να τον στηρίξει. Όσο για το αν ξέρει τι θα τον έκανε αν τον είχε, αμφιβάλλω.

Για την άλλη κενολογία περί εκχωρήσεων, το μόνο που έχουμε πραγματικά δει (πλην της υποχρεωτικής απεμπόλησης των δανείων του ΤΠκΔ) είναι η προσπάθεια δημιουργίας του ισχυρού πυλώνα, ελεγχόμενου από διοίκηση διορισμένη από το κράτος. Ξανά η Τρόικα μας δίνει μια ιδέα τι επιχειρήθηκε να γίνει στις 18/2 (γάμος Εθνικής-ΑΛΦΑ). Μεταφέρω από τη σελ 32 της έκθεσης Μαρτίου του ΔΝΤ. Ποιά Τράπεζα εξυπηρετεί το περίφημο δημόσιο συμφέρον; Ποιός θα ηγηθεί του περίφημου δημόσιου πυλώνα;

Όσο για ότι ο Δημόσιος Πυλώνας είναι πολλάκις υπεσχημένος από την κυβέρνηση, τα πράγματα είναι θολά. Δεν έχει υποσχεθεί ποτέ κάτι τέτοιο. Το σπρώχνουν οι καμμένοι τραπεζίτες κομματικοί εγκάθετοι για να έχουν καρέκλα την επομένη. [Θα είναι βαρετό να προσκομίσω μερικές δεκάδες αποδεικτικών στοιχείων.] Η κυβέρνηση δεν το απέκλεισε αλλά ποτέ (εξ όσων γνωρίζω) δεν το υποσχέθηκε. Με το άρθρο 19 του νόμου για το ΤΠκΔ δίνει στον εαυτό της τη δυνατότητα να το κάνει (ή μήπως, όπως θα μπορούσε να παρατηρήσει ένας καχύποπτος, προετοιμάζεται για τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος σε ενδεχόμενη διαδικασία αναδιάρθρωσης;), ή να επηρεάσει την κατεύθυνση των εξελίξεων κατά την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος.

Η κυβέρνηση, κάθε άλλο παρά ενδίδει στην πολιτική της Τρόικα. Πολύ κακώς! Τα δάνεια του ΤΠκΔ δεν είναι φιλέτο για κανέναν τραπεζίτη. Όπως κάθε άλλο παρά φιλέτο είναι τα δάνεια όλων των τραπεζών μεταξύ 2003 και 2007 (λόγω χαμηλού επιτοκίου). Κάθε άλλο παρά φιλέτο είναι τα μη εξυπηρετούμενα και αενάως αναχρηματοδοτούμενα δάνεια της ΑΤΕ ή οι εγγυήσεις της Attica προς κατασκευστές στον αναπνευστήρα. Αν η θέση περί τον Δημόσιο Πυλώνα αφορά συγκέντρωση δανείων για να προσφερθεί διευκόλυνση στους χρεοκοπούντες πολίτες και επιχειρήσεις είναι ένα ζήτημα προς συζήτηση. Ένας τέτοιος πυλώνας όμως δεν μπορεί να είναι και καταλύτης ανάπτυξης χωρίς να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση σε ρευστότητα. Η κυβέρνηση κάνει τα ανάποδα από αυτά που προτείνει η Τρόικα:

1. Αποδέχεται χωρίς κουβέντα τους φετφάδες ΕΚΤ, ενώ έχει σύμμαχό της την Τρόικα στο να αντιδράσει και να ελαφρύνει τις απαιτήσεις Τρισέ.
2. Δεν κάνει τίποτε για τον έλεγχο και εποπτεία του τραπεζικού συστήματος. Απλώς προσπαθεί να έχει πολιτικό έλεγχο των εξελίξεων – πολιτικό έλεγχο, χωρίς πολιτική.
3. Όχι μόνο δεν σχεδιάζει την κατανομή ενισχύσεων επί τη βάσει της βιωσιμότητας, αλλά ενισχύει αυταπόδεικτα μη βιώσιμα σχήματα με ζεστό ρευστό που δεν έχει και ούτε είχε προβλέψει να έχει.

Κάθε πολιτική που βασίζεται σε ιδεολογήματα και αγνοεί την πραγματικότητα είναι μη πολιτική.

Τραπεζική αυτοκτονία

Η ευκαιρία για να ξαναδούμε το ζήτημα είναι η ολοκλήρωση της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου της Αγροτικής Τράπεζας.
Η αξία της συμμετοχής του Δημοσίου στα μέσα Απριλίου ήταν κάτι λιγότερο από €400 εκατ. Το Δημόσιο κατέβαλε €1.144.473.217 για να αυξήσει τη συμμετοχή του στην ΑΤΕ από 77 σε 89.5%. Με την πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης μετά την αύξηση, η αξία της συμμετοχής του Δημοσίου είναι 1.048.434.545 ευρώ. Τα χρήματα βέβαια το δημόσιο τα είχε βρει δανειζόμενο από την Τρόικα!
Τι έγινε λοιπόν αυτήν την περίοδο; Το Δημόσιο, αν πωλούσε τον Απρίλη, θα είχε εισπράξει €400 εκατ και δεν θα χρειαζόταν να καταβάλει €1.14 δισ στην αύξηση. Δηλαδή, από τις 20/4 το Δημόσιο πέταξε από το παράθυρο σχεδόν μισό δισ (πλέον ό,τι χρειάσθηκε για να στηρίξει τη μετοχή σε επίπεδο 16 φορές τη λογιστική αξία!), και δεν έριξε στην αγορά (π.χ., σε άλλη τράπεζα) €1.14 δισ, σε συνθήκες στραγγαλισμού ρευστότητας. Ήταν αυτό που καταγγελόταν ότι κάνει η Τρόικα με την εμμονή της!
Για να σωθεί ο δημόσιος χαρακτήρας της ΑΤΕ (ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό), €1.14 δισ από ακριβά δάνεια βρήκαν parking στο ταμείο της ΑΤΕ. Για ποιό λόγο αναρωτιέστε! Αυτές τις μέρες ενδέχεται να καταφέρει να περάσει η ΑΤΕ τα stress tests των τραπεζών. Άρα είναι μια υγιέστατη τράπεζα, με κεφαλαιακή επάρκεια! Ό,τι πρέπει για πυλώνας! Σε μερικούς μήνες η ΑΤΕ θα επιστρέψει €635 εκατ στο Δημόσιο που είχε καταβάλει ο Καραμανλής για προνομιούχες μετοχές (αν δεν έχει εξανεμισθεί η αύξηση!). Μετά, το δημόσιο θα επιχειρήσει να πουλήσει την ΑΤΕ, ή θα μπει σε συζητήσεις για τον Δημόσιο Πυλώνα.
Δηλαδή, διαλύεται η οικονομία, δεν υπάρχει ούτε ευρώ στην αγορά και γίνεται κυκλοφορία ρευστότητας για την Αγροτική. Η συμμετοχή του δημοσίου στην αύξηση αντιστοιχεί σε 22.880 δάνεια για κεφάλαιο κίνησης ύψους €50 χιλ σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που φυτοζωούν, απολύουν, κατακρατούν το ΦΠΑ και εισφορές για να πληρώσουν λογαριασμούς. Κι από πάνω, έχει ήδη χαθεί μισό δισ ευρώ σε αξία!
Επειδή «μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις», παραθέτω την πορεία της μετοχής της ΑΤΕ (και τους όγκους συναλλαγής) το τελευταίο τρίμηνο. Το δημόσιο κατέβαλε €1.07 ανά μετοχή και σε δύο μέρες η ΑΤΕ διαπραγματεύεται στα €0.92. Το όραμα όμως του Δημόσιου Πυλώνα παραμένει ζωντανό. Κάτι είναι κι αυτό!

Για την πλάκα της υπόθεσης, παροτρύνω στην ανάγνωση του ενημερωτικού δελτίου για την αύξηση μετοχικού εφαλαίου της ΑΤΕ. Στις σελίδες 136-137 παρατίθενται βιογραφικά στοιχεία των μελών του Δ.Σ. και στη σελ 146 οι απολαυές τους. Να θυμίσω ότι ο κ. Πανταλάκης είναι ο πατήρ της ιδέας του Δημόσιου Πυλώνα. Για 300 χιλιάρικα το χρόνο εν μέσω κρίσης, σε ανύπαρκτη τράπεζα, πολλοί θα ήθελαν να γίνουν πατέρες του Πυλώνα για την επόμενη μέρα. Όπως η κα Λάζαρη (σωστά ανακαλεί μνήμες το όνομα) η οποία διεκδικεί το ρόλο της μητέρας. Για 280 χιλιάρικα, εν μέσω κρίσης, σε ανύπαρκτη Τράπεζα φαντάζομαι θα βρεθούν πολλές παρένθετες μητέρες. Αυτό που μου διαφεύγει είναι το τι σημαίνει εν προκειμένω η έννοια «αγώνας ενάντια στο κομματικό-πελατειακό κράτος».
Τελικά, όταν θέλει να αυτοκτονήσει μια κοινωνία μπορεί να βρει δεκάδες τρόπους. Το χειρότερο είναι ότι μπορεί να τους ντύσει με προοδευτισμό!

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Συναδελφε Γ.Προκοπακη χαιρε!!! "Τα δε zombie τύπου ΑΤΕ και Attica σκοτώνουν μύγες, καθήμενα στην κρατικιστική νιρβάνα του μετόχου τους και κάνοντας μασαζάκια στην ΟΤΟΕ." Οσες φορες πηγα στην Attica Πανεπιστημιου, για να πληρωσω το εξαμηνο του ΤΣΜΕΔΕ υπηρχαν αρκετοι καλοντυμενοι υπαλληλοι και ημουν ο μοναδικος πελατης. Ομως καποτε το Ασφαλιστικο Ταμειο των μηχανικων αγορασε το 42% της τραπεζας, ισως για να διοριστουν συγγενεις των συνδικαλιστων των μηχανικων.Ειναι λιγο ειδικο το θεμα, αλλα χρηζει μνειας. Αφωτιστος Φιλελλην

13 Ιουλίου 2011 9:34 μ.μ.

Ανώνυμος είπε...

Επειδή είμαι γρουσούζης, ενημερώνω ότι η ΑΤΕ έκλεισε €0.64. Δηλαδή, λιγότερο από μια βδομάδα μετά την ολοκλήρωση της αύξησης, η αξία της συμμετοχής του δημοσίου είναι κάπου 720 εκατ, ενώ κατέβαλε €1.144 εκατ, και τον Απρίλη είχε αξία κάπου €400 εκατ. Για να καταλαβαίνουμε τι συζητάμε: από τον Απρίλη έχει απωλεσθεί αξία περίπου €800 εκατ. και €1.144 εκατ είναι παρκαρισμένα. Αυτό έγινε μπας και περάσει τα stress tests η ΑΤΕ! [Θα ξέρουμε την Παρασκευή το βράδυ] Η Τρόικα τους έλεγε, αν έχετε λεφτά βάλτε τα σε τράπεζα που ήδη έχει κεφαλαιακή επάρκεια ώστε να κατευθυνθούν στην αγορά. Μην ανησυχείτε, δεν θα έχουμε stock watch. Απλώς θα το επαναφέρω στα €0.45 λεπτά (σύντομα δηλαδή). Γιώργος Προκοπάκης